11 juni 2021: vandaag publiceerde #LC mijn opiniestuk over de noodzaak van een fundamenteel gasdebat. Een aanzet vanuit Marsum.
Gaswinning: de Staat doet wat niemand mag
Terechte aandacht in de LC (donderdag 27 mei) en maandag 31 mei voor de gaswinningsaanvraag boven Schiermonnikoog en de toenemende gasproductie in Fryslân. Een goed moment om de rol van de Nederlandse Staat te verhelderen.
De voorgenomen winning in de Noordzee pal boven Schier betekent ook accepteren dat (o.a.) grote hoeveelheden van de kankerverwekkende stof benzeen en het zware metaal kwik geloosd gaan worden op de grens van het Waddengebied (Unesco Werelderfgoed, Nationaal Park en Natura 2000 gebied). In het artikel lezen we dat Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en de Mijnraad erkennen dat die lozingen eigenlijk niet zouden moeten, maar dat de wet het nu eenmaal niet verbiedt. De demissionaire VVD-minister van Economische Zaken deelt hun zorgen niet en denkt dat het goedkomt als we geloof houden in deze gif lozende bedrijven. Het artikel benoemt de aanvragende gaswinningscombinatie van de bedrijven ONE-Dyas, Hansa Hydrocarbons en EBN. Het vermeldt niet wie zij zijn en daar zit toch echt de crux. De eerste twee zijn private partijen. EBN B.V. (Energie Beheer Nederland) echter is voor 100 procent eigendom van de Nederlandse Staat en de aandelen zijn in beheer bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. EBN is ‘ons’ Staatsgasbedrijf. En de Staat doet ook hier iets wat niemand kan: het verleent zichzelf vergunning om (o.a.) 35 jaar lang kankerverwekkende en zwaar milieuverontreinigende stoffen te lozen.
Is het nieuw dat de Rijksoverheid deelneemt in gaswinning? Nee, de NAM is ons allen inmiddels allang bekend. Met Staatsgasbedrijf EBN B.V. verplicht de Staat andere partijen om EBN als niet-operationele partner te aanvaarden. Ze neemt met een belang van 40 procent deel in alle Nederlandse gasprojecten.
Winning Noordzeegas neemt toe
We stoppen dankzij Wiebes versneld met de gaswinning in Groningen en roepen sinds dat moment dat ‘we’ in Nederland van het gas moeten. We hebben verzuimd elkaar democratisch mee te nemen in hoe dat moet, hoe we aan voldoende betrouwbare energie blijven komen en hoe we de gas- en energietransitie vormgeven. Dat staat nog los van de nuchtere constatering dat alleen al in Europa de behoefte aan en het verbruik van aardgas de komende jaren fors stijgt. Voor Nederland betekent het in elk geval dat we meer gas dan ooit importeren uit Rusland. En dat de zogeheten kleine gasvelden, onder andere en met name die op de Noordzee, van toenemend belang zijn in de energietransitie, zoals EBN schrijft in haar jaarverslag over 2020. Daar komt een ‘kleintje’ bij boven Schiermonnikoog: het gaat om 22 miljard kuub gas in 35 jaar. Met bijbehorend de gratis lozing van (o.a.) benzeen, zink en methanol.
Het SodM ziet als overheidsdienst en adviseur van het Ministerie van EZK toe op de veiligheid en de milieubescherming bij olie- en gaswinning. De onafhankelijke Mijnraad wordt door hetzelfde ministerie gevraagd bij vergunningverlening inzake delfstoffen of aardwarmte. Die twee maken zich duidelijk zorgen om wat de Staat c.q. het Ministerie van EZ veroorzaken met o.a. dit en andere gaswinningsprojecten zoals in Burgum. Maar de minister is koopman en keurt zijn eigen vlees en dus wordt iedere aanvraag gewoon vergund. In Groningen weten ze hoe verwoestend en soms dodelijk zo’n gecombineerde armklem van Rijksoverheid en fossiele bedrijven uitwerkt. Hebben we er iets van geleerd?
Tweede Kamer aan zet
De spagaat van EBN B.V. met de Rijksoverheid als aandeelhouder samen met commerciële ondernemingen maakt duidelijk waarom bewoners, lagere overheden, waterschappen en milieu- en andere maatschappelijke organisaties op hun kop kunnen gaan staan als zij met steekhoudende argumenten protesteren tegen gaswinning. De Tweede Kamer dwong een paar maanden geleden de regering op de rem te trappen inzake de voorgenomen gaswinning bij Ternaard. De regering moet van de Kamer eerst het onderzoek afwachten naar de gevolgen van mijnbouw op o.a. bodemdaling en zeespiegelstijging. Het is te hopen dat de Tweede Kamer in haar actuele honger naar het herstel van macht en tegenmacht binnen de overheid de positie van EBN B.V. heel snel onder de loep neemt. En als doorpakt in transparantie en klimaaturgentie: haal Klimaat weg bij EZ, anders blijft het een ondergeschoven kind.
U hoort mij niet zeggen dat energietransitie eenvoudig is
Maar door alleen stoer te doen zoals Wiebes deed en de stekker versneld uit het Groningerveld trekken en komen we er niet. Wie politiek A zegt en hoge verwachtingen wekt, moet transparant zijn en door de zure appel van een heel alfabet bijten. Hoeveel schade en negatieve gevolgen accepteren we nog? Energietransitie vereist visie en moed van de net verkozen volksvertegenwoordigers en een nieuw kabinet. Mijn advies: zet dit onzalige plan on hold op basis van de uitkomst van de Ternaard-discussie en benut de komende tijd voor een fundamenteel inhoudelijke discussie over de terugkerende spagaat van EBN met de Rijksoverheid als koopman. We willen toch niet vaker de rechterlijke macht inzetten als dominee? Het leven is samen keuzes maken, niet massaal wegkijken.
Recente reacties